Ik word zo ontzettend droevig van de berichten in de media de laatste tijd. Waar is het vermogen om met elkaar samen te leven gebleven?
Sinds de zwartepietendiscussie lijkt het hek van de dam en wordt tegen alles geschopt dat ook maar een zweem van racisme heeft.
Begrijp me niet verkeerd: ik snap dat je als niet-autochtoon, zonder blauwe ogen en blond haar, een hoop shit te verduren hebt en dat dat uitgebannen moet worden. Maar het helpt absoluut niet om dan redeloze acties te gaan voeren tegen dingen die ‘de Nederlander’ aan het hart gaan. Daar kweek je alleen maar onwil mee. Zoals nu weer de Efteling.
Redeloos? Ja. Want volgens mij hebben de meeste actievoerders geen idee wat er precies onder het begrip ‘racisme’ valt.
Laten we even Wikipedia erbij pakken:
De term racisme wordt in meerdere betekenissen gebruikt. In de meest algemene zin betekent racisme dat leden van een bepaald ras zich inherent superieur achten aan leden van een ander ras. Bij debatten over racisme is echter vaak sprake van verwarring over de precieze betekenis of implicatie van deze term. Velen gebruiken het woord ‘racisme’ in algemene zin als aanduiding van xenofobie (angst voor vreemdelingen) of etnocentrisme.
Okee. Superioriteitsgevoel of angst ten opzichte van anderen dus. Waar vind je dat in godesnaam terug in de Carnival Festival-attractie?
Wat de actievoerders bedoelen, is dat er poppetjes met stereotype kenmerken staan. Dat klopt. Maar daar is toch niets mis mee? In dit geval is er namelijk geen sprake van racisme, maar spreken we van een ‘karikatuur’.
Om nogmaals Wikipedia erbij te halen:
Een karikatuur is een humoristische voorstelling van een persoon of zaak, waarbij de meest kenmerkende trekken sterk overdreven worden. Ze kunnen zowel ter amusement of ter belediging bedoeld zijn.
Denkt nou serieus iemand dat de Efteling het beledigend in plaats van als amusement bedoelt? Dit is toch echt heel wat anders dan cartoons die bewust een kwetsende of provocerende strekking hebben (en zelfs over of dat moet kunnen, bestaat al verschil van mening). Dit is meer zoals de tekenaars die voor toeristen een schets van zichzelf maken, waarop ze met een grote neus of groot voorhoofd staan afgebeeld. Daar betalen we zelfs voor.
En als het racistisch was bedoeld, dan zouden er alleen karikaturen van andere volken staan. Maar in de attractie worden álle landen uitgebeeld en er wordt niet geïmpliceerd dat de ene beter of slechter is dan de ander. Er staan dus ook stereotype poppetjes van ‘ons eigen volk’, in klederdracht met klompen en omringd door molens en tulpen. Herken ik mij in dat beeld? Helemaal niet. Voel ik me er door gekwetst? Natuurlijk niet. Ik zie de humor en amusementswaarde daar van in.
Lieve mensen, laten we alsjeblieft alert blijven op racisme en iedereen gelijk behandelen. Maar laten we ook normaal blijven doen. Culturele verschillen en verschil in fysieke kenmerken is nu eenmaal iets dat menselijk is en dat er altijd zal zijn op de wereld. Racisme uitbannen gaat niet om het verminderen of verbergen van die verschillen, het gaat om het accepteren ervan, zonder er een waarde-oordeel aan toe te kennen.
Hear hear!
Goed gezegd Lenny!
Het erge vind ik nog dat de groep zelf helemaal niet in gesprek wilt gaan met de Efeling.
http://www.nu.nl/reizen/4288668/actiegroep-stelt-strikte-eisen-gesprek-met-efteling-stereotyperingen.html
Sa is it en net oars (Fries)
Zo is dat en niet anders (Nederlands)
Ter aanvulling, aangezien het op Facebook er heel erg over gaat of wij wel het recht hebben om te zeggen dat andere mensen zich hier niet over gekwetst mogen worden:
De insteek van mijn blogpost is om aan te geven dat lang niet alles racisme is. Zoals Inge van der Kwast-Briedé het op haar Facebooktijdlijn zo mooi formuleerde: ‘je gekwetst voelen is niet hetzelfde als gediscrimineerd worden’.
En de discussie over het recht hebben om je gekwetst te voelen, en hoe er vervolgens gehandeld moet worden, is een heel andere (en veel lastigere) discussie. Die veel breder is dan alleen racisme. En die voer ik hier dus niet.
Dit vind ik uit het hart gegrepen en verdomd goed onderbouwd.
@Katinka, ze willen niet in discussie over of het racistisch is, ze willen wel graag praten over hoe het anders kan. Die kop is echt supermisleidend, misschien omdat de redactie van oa Metro hier duidelijk een kant in heeft gekozen, niet erg professioneel.
@Lenny Ik vind dit echt heel jammer, ook omdat de klacht was dat het racistisch is en dat is het als je mensen van een ander ‘ras’ apart zet en kwetsend stereotypeert. De Aziatische en ‘Afrikaanse’ regio krijgen ook 1 stukje terwijl we Europeanen uniek en anders genoeg vinden om de meeste landen een eigen ‘smoel’ te geven. Om het maar helemaal niet over Monsieur Cannibale te hebben… Deze attracties benadrukken verschillen tussen ‘ons’ en ‘de ander’ en geven er een waarde aan, duidelijker kan niet.
Je negeert ook het verschil in uitgangspositie van beide groepen. Een historisch al gediscrimineerde groep begint al op achterstand, dat is schoppen naar beneden ipv lachen met gelijken. Verder intentie =/=effect, iets wat grappig bedoeld is kan nog steeds kwetsend uitwerken. Ik denk ook niet dat deze groep uitgaat van opzet, anders hadden ze wel meteen aangifte gedaan. Maar als mensen alleen maar mogen klagen als de meerderheid het er mee eens is, dan hadden we nu misschien nog steeds geen vrouwenkiesrecht en mochten we nog slaven houden. Verandering is een proces, geen punt en dat betekent wrijving over langere tijd. Elke uiting heeft daarin effect op wat wel of niet acceptabel is en wat ooit gezeik was, is nu heel normaal (geen sigaretten voor kinderen, bv.) Daarom is een groep het zwijgen op willen leggen niet een neutrale actie.
Ik denk dat we ook krampachtig doen over discriminatie en racisme. Dat is allemaal super-evil en als je een leuk mens bent, kun je dus geen racistische ideeen hebben. Maar de iedereen heeft vooroordelen, het verschil is alleen of je er altijd meteen naar handelt of probeert je ervan bewust te zijn en er ook bewuster mee om te gaan. Niemand vraagt om perfectie, maar een beetje empathie mis ik wel.
Wow, Janou, wat een heftige reactie. Volgens mij interpreteer jij mijn bericht heel anders dan het is bedoeld.
“de klacht was dat het racistisch is en dat is het als je mensen van een ander ‘ras’ apart zet en kwetsend stereotypeert. […] Deze attracties benadrukken verschillen tussen ‘ons’ en ‘de ander’ en geven er een waarde aan, duidelijker kan niet.”
Daar ben ik het dus niet mee eens. Ik vind niet dat de Efteling mensen van een ander ras apart zet. Wel dat ze stereotyperen, maar niet op een kwetsende manier. Ik vind ook helemaal niet dat er een waardeoordeel aan wordt gehangen. En daarom vind ik het dus ook géén racisme.
“De Aziatische en ‘Afrikaanse’ regio krijgen ook 1 stukje terwijl we Europeanen uniek en anders genoeg vinden om de meeste landen een eigen ‘smoel’ te geven.”
Het is logisch dat je de dingen die dichtbij zijn en die mensen kennen, meer aandacht geeft in zo’n attractie. Het is geen educatieve attractie, het is entertainment, en vanuit entertainment-oogpunt is het leuker om de bij iedereen bekende stereotyperingen van je buurlanden uit te lichten, dan van landen die je niet zo goed kent. Als ik in een attractie in de VS ben, zou ik het niet meer dan logisch vinden als ze daar de nadruk leggen op de verschillende staten en niet alle Europese landen een voor een uitlichten. Dat heeft niks met racisme te maken.
“Je negeert ook het verschil in uitgangspositie van beide groepen. Een historisch al gediscrimineerde groep begint al op achterstand, dat is schoppen naar beneden ipv lachen met gelijken.”
Wow, dat is wel heel extreem gesteld. Dus omdat een bepaalde bevolkingsgroep het moeilijk heeft, ‘schop ik naar beneden’ als ik met hen verschil van mening over wat al dan niet acceptabel is? Met zo’n stelling is er geen enkele vorm van gesprek meer mogelijk.
“Verder intentie =/=effect, iets wat grappig bedoeld is kan nog steeds kwetsend uitwerken.”
Dat ben ik helemaal met je eens. Dat ontken ik ook niet in mijn stuk.
Maar ik vind dat er een groot verschil is tussen je gekwetst voelen en gediscrimineerd worden. Iemand kan zich gekwetst voelen zonder dat er sprake is van racisme. En dat is volgens mij precies wat er in het geval van de Efteling aan de hand is.
Waar jij over begint is eigenlijk een andere discussie. Het gaat niet over de vraag of er sprake is van racisme, maar om de vraag wat je doet als mensen zich gekwetst voelen over iets wat jij hebt gedaan. In dat geval vraag je de samenleving om kritisch te kijken naar zijn heersende normen en waarden over wat grappig is en wat ‘moet kunnen’.
Ik vind het prima om die normen en waarden die we momenteel hebben eens kritisch onder de loep te nemen. Want, ja, wij als meerderheidsgroep hebben wellicht een verouderd / vertekend wereldbeeld. En zo’n verandering begint inderdaad pas als een minderheidsgroep ergens tegenaan schopt. Dat moet mogen.
Maar noem het dan ook zo. Ga niet roepen dat de Efteling racistisch is terwijl je eigenlijk bedoelt dat je je gekwetst voelt doordat jouw normen en waarden afwijken van degenen die in het pretpark worden gehanteerd.
De attractie racistisch noemen gaat niet alleen veel te ver, maar je snijdt je er zelf ook mee in de vingers. Door iemand te beschuldigen van racisme, zeg je feitelijk dat hij slechte intenties had of een slechte denkwijze heeft. Daarmee plaats je die persoon (of organisatie in dit geval) in de rol van de boeman. Dat helpt niet om het gesprek aan te gaan over normen en waarden. Er zijn heel veel mensen die fijne herinneringen hebben aan de Efteling en deze attracties, dus als je feitelijk stelt dat zij genoten hebben van iets dat racistisch is, jaag je mensen op de kast in plaats van bereidheid te kweken om er eens kritisch naar te kijken. Terwijl dat gesprek aangaan juist iets is dat de actievoerders willen. En waar ik ook helemaal niks tegen heb.
Ik reageer op de felheid die ik voel in jouw uiting, ik heb niet het gevoel dat ik daar overheen ga. Ik had wel de neiging om tegen je in te gaan omdat er een echo chamber dreigde te ontstaan.
Als in Festival-Europa iedereen in huizen woont en Vespa’s en auto’s heeft en in Festival-Afrika iedereen in grasrokjes in rieten hutjes woont, dan is dat apart zetten en jezelf beter laten lijken. Als het hele beeld van Afrikaanse landen is van mensen in grasrokjes, dan werkt indirect dat ook door in hoe er in de praktijk met die mensen wordt omgegaan. Beeldvorming zorgt voor houdingverandering, wat invloed heeft op hoe echte acties beoordeeld worden.
Je normen en waarden kunnen grond zijn voor racisme, ze zijn niet zomaar een losstaand iets. Je houding/waarden (persoonlijke vrijheid, gemak, nostalgie etc.) informeren je normen voor gedrag en gedrag kan, bedoeld of onbedoeld, racistisch zijn. Ik vind je scheiding tussen normen/waarden en (racistisch) gedrag dan ook kunstmatig.
Verder mag je iets waarvan de intentie niet racistisch is maar wat wel racistisch is, best racistisch noemen. Een hoop discriminatie en racisme is onbedoeld en impliciet, dat maakt het niet minder erg. Als je alleen mag klagen over opzettelijke discriminatie door mensen die toch al niet populair waren, dan blijf je zitten met een hele stapel problematische dingen waarover mensen maar niets mogen zeggen. Als je man en paard niet mag noemen, is het lastig praten over misstanden op de renbaan. Als je een probleem niet mag benoemen, is het lastig oplossen. Ik schrijf wel opzet toe aan hoe mensen handelen op het moment dat iets problematisch genoemd wordt, omdat het vanaf dat moment geen onbewuste actie meer genoemd kan worden.
Ik vind verder dat je als lid van een dominante groep voorzichtig moet zijn met voor anderen bepalen wat wel of niet die groep benadeelt omdat je niet meemaakt wat zij meemaken. Ik vind dat als je wilt zeggen dat je bv. jouw vrijheid zwaarder vindt wegen, dat jouw mening is en het blijft een vrij land, die mening mag je hebben en uiten. Anderen houden ook het recht om daar oneens mee te zijn en daar heb jij dan weer het recht om daar niet blij mee te zijn en dat te uiten. Dat stel ik niet ter discussie. Maar je hebt niet het alleenrecht om de toon of acceptabele onderwerpen in een discussie te bepalen.
Minderheden hebben heel lang op zachtere manieren geprobeerd om gehoord en aardig gevonden te worden en dat werd stelselmatig genegeerd of weggehoond. Nu zijn mensen wel te horen en maken ze dus teveel herrie. Dat kan er bij mij niet in.
Overigens vind ik Olga’s nuancering over schadelijke stereotypering op FB een goede. Maar dat is wel nogal een mond vol en ik kan me voorstellen dat niet iedereen dat soort vocabulaire meteen paraat heeft.
Okee, fair enough – ik kan me voorstellen dat mijn blogpost fel overkomt.
Jij zegt dat je mijn scheiding tussen normen/waarden en racistisch gedrag kunstmatig vindt. Dan blijft het een definitiekwestie. En ik denk dat we daar niet uit gaan komen.
Volgens mij zijn we het er wel over eens dat stereotypen schadelijk kunnen zijn. Dat ontken ik zeker niet. Maar de Efteling vind ik echt een uitzondering. Dat is een sprookjespark en sprookjesstereotypen vind ik lang niet zo schadelijk. Als ik daar een kanibaal met een kookpot tegenkom denk ik niet: “Oh, alle negers zijn dom / onontwikkeld”. Dan zie ik die kannibaal in het rijtje ‘heksen met een kromme neus en een pukkel op de kin’, of ‘ridders die op witte paarden rijden’, of ‘stiefmoeders die gemeen zijn tegen hun stiefkind’.
En ik zeg zeker niet dat je niet mag klagen over onopzettelijk racisme / discriminatie. Het is belangrijk dat je er af en toe op wordt geattendeerd dat wat jij normaal vindt, misschien helemaal niet normaal zou moeten zijn. Waar ik moeite mee heb, is de manier waarop deze actiegroep handelt.
Zij willen namelijk helemaal niet de dialoog aan gaan over of die attractie racistisch is. Ze willen alleen praten over hoe de Efteling het gaat oplossen. Ze stellen gewoon dat het racistisch is, punt. En dat daar niet over te praten valt. Feitelijk zeggen zij dat hun mening de enige juiste mening is, dus dan zijn _zíj_ degene die vinden dat ze ‘het alleenrecht hebben om de toon of acceptabele onderwerpen in een discussie te bepalen’. En dat mogen ‘zij’ net zo min als ‘wij’.
Verder geven ze aan dat als de Efteling de attracties niet verandert, ze ‘acties zullen ondernemen’. Dat is mijn inziens niet de juiste manier om de publieke opinie over wat racisme is, te veranderen. In mijn ogen zijn ze daardoor niet een actiegroep die sympathie verdient. Een organisatie bedreigen om je zin te krijgen neigt wat mij betreft zelfs naar terrorisme…
Ik denk inderdaad niet dat ik zie hoe je die scheiding kunt leggen. Maar als je aangeeft dat je het daar verder niet op wilt focussen, laat ik dat verder ook maar even gaan.
Ik denk dat voor mij het verschil ligt in dat sprookjesprinsen en prinsessen (en boze heksen met pukkels op de kin) sprookjesfiguren zijn en ook nog uit de hier dominante groep. Voor Monsieur Cannibale en Carnaval Festival is bij gebrek aan relevant sprookje mijn referentie de werkelijkheid.
Fictie is sowieso geen vrijstaat. Hoewel ik niet voor censuur ben, krijgen juist jongere kinderen veel van de wereld mee door verhalen. Er zijn zat sprookjes uit Afrikaanse landen waar de held en de schurk zwart zijn, maar die vind je dan weer niet. Dus dit is alles wat ze laten zien: ‘alle donkere mensen zijn als de boze wolf of de heks van Hans en Grietje’ en dat is negatieve framing.
OK, ik had even niet uit je originele post over de definitiekwestie gehaald dat het om het dreigingsaspect ging. Ik begrijp dat ze niet in discussie willen over de schadelijkheid van de stereotypen, dat lijkt me vrij typisch voor allerlei actiegroepen en belangengroepen. Als je genoeg iets vindt om er werk van te maken, ben je niet op zoek naar iemand die je daarvan weerhoudt. Maar ze willen wel om de tafel om te kijken wat er aan te passen is. Ze beginnen niet met boycots of demonstraties bij de poort (of brandbommen in de brievenbus.)
Ik ben hier tegen geweld of dreigen met geweld, laten we dat duidelijk hebben. Bij ‘acties’ denk ik alleen toch eerder aan demonstraties en dat soort werk. Dat zou een hoop negatieve publiciteit kunnen opleveren en de Efteling zit daar niet op te wachten. Acties *in* het park zijn alleen niet zo slim, dat is privéterrein waar je zo vanaf gezet kunt worden, al is het alleen al omdat je een te goed kostuum aanhebt
Ik vind het een beetje raar dat iedereen aan geweld denkt als die groep met hardere acties dreigt. Als de FNV met acties dreigt, gaan we ook niet een hoger terrorismedreigingsniveau instellen. Ik denk dat ‘als je het er niet mee eens bent, dan gaan we thuis in een hoekje zitten kniezen’ gewoon niet zo’n goede onderhandelingspositie oplevert
Ik denk ook niet dat deze groep iets anders beoogt dat dit soort specifieke issues aankaarten. Daar zijn andere organisaties voor die weer een andere aanpak hebben. Het één sluit het ander niet uit en de handigheid of onhandigheid van de boodschapper zou niet de maat moeten zijn van de waarde van de boodschap.
Maar goed, dat is wat ik vind.
“Dus dit is alles wat ze laten zien: ‘alle donkere mensen zijn als de boze wolf of de heks van Hans en Grietje’ en dat is negatieve framing.”
Dat vind ik wel een erg vergezochte gevolgtrekking. Ik zie de stap van ‘er staat een attractie van een kanibaal’ naar ‘alle donkere mensen zijn de slechterik’ niet. Nogmaals: in mijn visie ontbreekt het er aan vasthangende waardeoordeel.
Okee, je kunt ‘mensen koken in de kookpot’ associëren met ‘het is dus een slechterik’. Maar wat is het verschil met de blanke man van Villa Volta, die vervloekt is omdat hij een Bokkerijder was? Die wordt net zo goed neergezet als een slechterik. Maar dan zeg je toch ook niet ‘alle blanke mensen zijn als de boze wolf of de heks’?
Bovendien, bij de kannibaal zit ook een blanke man met een koksmuts op, die dus blijkbaar net zo hard meedoet met het opeten van de bezoekers in de kookpotten.
In mijn originele post ging het inderdaad ook niet om de dreigingskwestie. Ik had het er alleen over dat ik het niet correct vind dat de Efteling wordt beticht van racisme. Maar iedereen staat er blijkbaar op om de discussie breder te trekken. Vandaar dat ik ook verder heb uitgewijd over mijn standpunt.
We weten niet of de acties waarmee ze dreigen, geweldloos gaan zijn. Dat hoop ik maar. Maar ik ben geen voorstander van acties in het algemeen, geweldloos of niet. Je treitert en frustreert mensen en organisaties om je zin te krijgen, zonder dat je in gesprek wil over de standpunten en de reden waarom bepaalde keuzes gemaakt zijn.
Zo kweek je geen begrip, maar onwil. Okee, soms krijgt men zijn zin door dit soort acties, maar de reden dat er op de eisen in wordt gegaan is dan omdat men van het gezeur af wil zijn of niet als de boeman in de media wil komen. Niet omdat men het eens is met het standpunt. Waardoor je er feitelijk niets mee opschiet. Het lijkt me veel meer zoden aan de dijk zetten als je mensen meeneemt in je gedachtengang en uitlegt waarom je van mening bent dat je gelijk hebt. Dat is de manier om die normen en waarden van de maatschappij structureel te wijzigen.
Kijk wat er nu gebeurt: hoeveel mensen hebben ze tegen zich in het harnas gejaagd door de Efteling op zo’n manier te targeten? Dan kun je nog zo’n goed einddoel nastreven, maar door de manier waarop je het doet, creëer je meer tegenstanders dan voorstanders.
SOS is dan ook zeker niet de enige actiegroep waarvan ik de manier van handelen afkeur. Precies de reden waarom Greenpeace van mij geen geld krijgt en ik wel structureel donateur van het WNF ben.