Het laatste kostuumonderdeel dat ik per se nog wilde maken voor ons optreden op de Dickens kerstmarkt was een petticoat. Zoals gezegd is de kleding in 1840 echt wel anders dan die in 1860. Een belangrijk verschil is dat in 1840 de rokken rond waren in plaats van aan de achterkant verder uitlopend. Bovendien kenden ze in die tijd nog geen hoepelrokken.

Rond 1820/1830 begonnen de rokken steeds wijder te worden. Om dat volume te krijgen, droegen vrouwen meerdere petticoats over elkaar. Op een gegeven moment moesten er wel érg veel petticoats over elkaar worden gedragen om het gewenste volume te bereiken en werd dat nogal zwaar en onpraktisch. Dus bedacht iemand dat je ook paardenhaar mee kon naaien in de rok, waardoor die stugger werd en een beetje uit ging staan. Petticoatfabrikanten vervingen het paardenhaar soms door katoenen koord. En zo onstond de zogenaamde ‘corded petticoat’, die een aantal lagen aan normale petticoats kon vervangen.

Aangezien ik ook niet zo’n zin had in het dragen van meerdere lagen petticoats, leek me dit een prima alternatief. En ook niet moeilijk om te naaien. Dus kocht ik katoenen koord in.

American Duchess heeft een goede video over hoe je zo’n corded petticoat maakt, waar ik inspiratie uit heb opgedaan. Maar omdat ik niet genoeg stof had voor zowel de rok als de voering (ik gebruikte een oud beddenlaken), heb ik het iets anders aangepakt: ik heb enkel strookjes stof tegen de binnenkant genaaid, op de plekken waar de veters moesten komen, in plaats van een complete voering er tegenaan te naaien. Scheelt ook weer gewicht. Het nadeel is wel dat de uitstulpingen van de veters nu aan de binnenkant zitten. Ik weet niet of dat bij de originele exemplaren andersom het geval hoorde te zijn. Ach, qua functionaliteit en silhouet die het creëert maakt het volgens mij niet uit en er gaat (mag ik hopen) niemand onder mijn rok kijken…

Dus dit is hoe ik het heb gedaan:

Stap 1: Naai rechte lappen katoen tegen elkaar totdat de omtrek van het geheel even groot is als de wijdte die je aan de onderkant wil voor je petticoat. Je krijgt dus een kokervormige lap stof.

Stap 2: Markeer de plekken waar je de veters wil naaien, want je wil dit echt niet pas opmeten wanneer het ding al onder je machine ligt.

Stap 3: Knip strookjes stof en naai ze op hun plaats, door één zijkant tegen de gemarkeerde lijn te stikken.

Stap 4: Klap het strookje open en leg er koord in. Klap het strookje stof dicht, schuif de veter zo strak mogelijk tegen het gestikte naadje aan en stik met een ritsvoetje het stukje stof zo strak mogelijk tegen de veter aan. Naai helemaal rond en als je weer bij het beginpunt komt, knip je de veter niet door maar leg je die gewoon langs de eerste en ga je weer een keer rond, net zolang totdat je voldoende veter op dat punt van de petticoat hebt gestikt. (Het exacte patroon van en de hoeveelheid veters maakt niet zo veel uit, in die tijd schijnen er ontelbaar veel verschillende varianten te zijn voorgekomen. Het is natuurlijk wel zo dat, hoe meer veter je erin naait en hoe meer je direct naast elkaar naait, hoe steviger je petticoat zal worden.)

Ik kan je vertellen dat dit niet bepaald het meest mentaal stimulerende karweitje is.    Dus dit was een kwestie van verstand op nul, muziek aan en naaien, naaien, naaien…

Bijna 50 meter(!) koord later:

Stap 5: Knip midden-achter een opening zodat je straks de petticoat over je heupen kunt krijgen. Werk de randjes af.

Stap 6: Plooi of rimpel de bovenkant van de rok tot de gewenste taillebreedte. Het is mij niet helemaal duidelijk of daar een vaste techniek voor is; aan museumstukken te zien wordt er zowel gerimpeld als geplooid en ook met verschillende soorten plooien. Ik wilde liever plooien dan rimpelen om de taille zo plat mogelijk te houden, gezien het aantal lagen dat er nog overheen gedragen moet worden, maar dat kost wel meer werk en bovendien wat hoofdbrekens om te berekenen hoe breed je je plooien moet maken om goed uit te komen – de omtrek van de petticoat moet namelijk wel precies verkleind worden tot je taillebreedte!

Ik hoopte me er makkelijk vanaf te maken door mijn rimpelvoetje te gebruiken. Maar dat werkte niet goed, omdat je er niet precies genoeg de breedte van de plooien mee kunt instellen.. Dus roste ik de plooien weer los en deed ik het toch maar met de hand vork.

Stap 7: Stik een lange band tegen de geplooide bovenkant van de petticoat aan.

Mijn originele plan was om er een sluiting met knoop van te maken, maar ik heb gemerkt dat dat helemaal niet handig is als je taille nogal varieert in de breedte. Nu ik ben afgevallen kan ik mijn Victoriaanse outfits aan zónder korset ( ), dus dan zou deze petticoat op mijn normale taillewijdte geknoopt moeten worden. Maar mijn nieuwe outfit ga ik natuurlijk wel weer op maat maken zodat ik er een korset onder kan dragen (anders krijg je nooit het juiste silhouet) en dus moet de petticoat dan strakker. Een hele rij knoopsgaten naast elkaar is niet mooi en werkt minder goed dan gewoon een strook stof om je taille vastknopen, en aangezien dit onder andere kleding komt te vallen is dat een prima keuze.

Stap 8: Stijf de petticoat! In grootmoeders tijd (en vele generaties daarvoor dus ook) was het gebruik van stijfsel heel normaal, maar ik had dit nog nooit eerder gedaan en heb ook niet van mijn moeder geleerd hoe dit moest. Het spul is blijkbaar dermate ouderwetsch dat je het niet meer in de supermarkt kunt krijgen. (Ja, wel zo’n spuitbus, maar om daar nou een complete petticoat mee te gaan besprayen…). Dus bestelde ik maar een pakje online.

Volgens de instructies moesten er voor een handwasje 1 à 2 eetlepels poeder worden opgelost in 1 deciliter koud water, dat je bij 0.75 liter heet water moest gooien. Mjah, laten we dat maar allemaal x10 doen, gezien de omvang van mijn ‘handwasje’.  Één lepel… twéé lepels… dríé lepels… okee, dit schiet niet op, volgens mij moet ik gewoon het hele zakje erbij flikkeren. Hoppa, yolo!  

En vervolgens het geheel nat strijken voor het stijfste resultaat. Note to self: de volgende keer de petticoat vooraf op een iets hoger standje dan de laagste centrifugeren, want die veters die zuigen water op als de neten, waardoor je het ding niet drooggestreken krijgt. Ik vermoed dan ook dat het eindresultaat stijver had kunnen zijn als ik ‘m juist iets droger had gemaakt voor het strijken, maar dat zal ik een volgende keer wel uitproberen.

Ik zie dan ook weinig verschil tussen voor en na stijven. Wellicht heb ik de petticoat te breed gemaakt (2,6 meter), waardoor die zichzelf niet zo goed kan ondersteunen, en hadden de veters beter rond gestaan als de omtrek kleiner was geweest?

Dit is namelijk het eindresultaat:

(De achterkant staat dus te wijd open omdat mijn paspop een maatje of wat breder is dan ik inmiddels ben en ik de petticoat ook wil kunnen dragen over een korset.)

Bestede tijd: 11 uur en een kwartier (exclusief wassen en strijken)
Kosten: €20 (voor het koord; de stof had ik nog liggen)

En als ik de petticoat combineer met mijn 1865 day dress met gewone petticoat, de mantel en de bonnet:

Zoals je (helaas niet goed) ziet heb ik ook nog enkele issues van de mantel gefixt: de achterkant loopt nu minder breed uit, de rare bult in het bont bij de nek heb ik verwijderd door het bont daar doormidden te knippen en ik heb een smal bontrandje langs de hals gestikt. Dat herstelwerk ziet er helaas niet zo mooi uit als wanneer ik dit gelijk de eerste keer zo had genaaid, maar ja, daar is niets meer aan te doen, dat krijg je nu eenmaal met voortschrijdend inzicht.

Hopelijk snappen jullie nu ook waarom ik zo mierenneuk over de vorm van de rok en het modebeeld: je kunt op de foto heel duidelijk zien dat de rok van mijn 1865’s outfit niet zo mooi over de petticoat hangt, simpelweg omdat die rok en de bijbehorende petticoat gemaakt zijn voor over een hoepelrok die achter meer uitloopt, en omdat de plooien in die rok niet gelijkmatig zijn verdeeld bij de tailleband.

Maar goed, het is me gelukt om de belangrijkste kostuumonderdelen op tijd af te hebben voor het Dickens-evenement! Hoera? Nou nee… Dat wil zeggen: ik ben op tijd klaar, maar het optreden van morgen gaat niet door.
De bezetting van onze band was al een dingetje, omdat niet iedereen aanwezig kon zijn en Flip, die voornamelijk de tweede stemmen speelt, afgelopen vrijdag eindelijk geopereerd zou worden aan zijn knie. Dus was het aan Alexandra, Wigo en mij om het optreden te gaan doen. De afgelopen tijd was ik dus niet alleen druk met het regelen van een outfit, maar ook met het uitzoeken van repertoire wat we samen konden spelen en het instuderen ervan, want niet alleen wilden we, naast onze gebruikelijke middeleeuwse liedjes, ook kerstliedjes spelen, we moesten ook nieuwe tweede stemmen leren om ervoor te zorgen dat de boel een beetje leuk klonk. En toen viel Alexandra uit, vanwege privé-omstandigheden. Argh. Weer snel het repertoire omgegooid, en begonnen met liedjes in te studeren die hopelijk als solo-doedelzakspeler met alleen een trommel als begeleiding, de luisteraars nog een beetje konden boeien. Om vervolgens twee dagen voor het optreden te horen dat Wigo ziek was geworden en ook niet kon komen. Snik.

Heel jammer dat het optreden niet doorgaat, ik zo veel tijd voor niets in oefenen heb gestoken en ik ook dit jaar naar geen enkele Dickens-kerstmarkt heb kunnen gaan. Van de andere kant viel er ook een flinke last van mijn schouders, want eigenlijk was het te veel om allemaal zo last-minute te moeten doen, terwijl ik niet zeker wist of de performance wel goed genoeg zou worden.

Omdat ik ik ben, heb ik de petticoat vandaag dus wel gewoon af gemaakt, alleen nu met iets minder druk erachter. Hopelijk vind ik de komende maanden nog ergens tijd om de blouse en rok te maken, zodat ik volgend jaar dan misschien eindelijk in vol ornaat naar een Dickens-festijn kan. (Maar ik kan je nu al vertellen dat de prioriteit gaat liggen bij andere kledingstukken. Zucht.)